आर्थिक अपडेट

World Bank Approves $120 Million to Support Nepal’s Education Sector

WASHINGTON – The World Bank approved $120 million in financing to support the implementation of the Government of Nepal’s flagship School Education Sector Program.

The World Bank’s Board of Executive Directors today approved $120 million in financing to support the implementation of the Government of Nepal’s flagship School Education Sector Program.

The School Sector Transformation Program operation builds on the Government of Nepal’s previous school education sector programs and puts a greater focus on quality learning by establishing a teacher mentoring system at the local government level and ensuring a full complement of subject teachers (English, Math, and Science) at upper-basic and secondary levels.

“Investing in quality education is key to developing human capital which goes to the heart of ensuring greater equity and economic growth,” said Faris Hadad-Zervos, World Bank Country Director for Maldives, Nepal, and Sri Lanka. “This operation supports the Government of Nepal’s vision to enhance quality of and equitable access to education to fulfill the ambitions of the new federal state.”

The operation focuses on improving foundational skills by implementing the national integrated curriculum in early grades. To address the learning losses as a result of school closures due to COVID-19 and other disasters, the operation supports the government’s program through the development and implementation of the Recovery and Accelerated Learning Plan, construction of green and resilient classrooms, and strengthening digital teaching and learning materials. The operation also supports improving the equity of the school sector by including girls, disabled students, and those of lower socio-economic status, and by expanding targeted scholarships to students in grades 6-8 (upper-basic level) to help disadvantaged students.

“School closures had the largest impact on students of lower socio-economic backgrounds and deprived communities, as they have even more limited access to teachers and remote learning opportunities,” stated Karthika Radhakrishnan, World Bank’s Program Task Team Leader. “This new operation supports the implementation of the Recovery and Accelerated Learning Plan and supports children from poorer socio-economic backgrounds through targeted scholarships.”

नेपालको जनसंख्या दुई करोड ९१ लाख ६४ हजार ५७८, महिला ५१.०२ प्रतिशत / पुरुष ४८.९८ प्रतिशत

काठमाडौं । नेपालको जनसंख्या दुई करोड ९१ लाख ६४ हजार ५७८ पुगेको छ। शुक्रबार राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले १२औं जनगणना २०७८ को अन्तिम र विस्तृत प्रतिवेदनमा सार्वजनिक गरेको छ। तथ्याङ्क कार्यालयले सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदन अनुसार, नेपालको जनसंख्या दुई करोड ९१ लाख ६४ हजार ५७८ पुगेको हो।

जसमा महिलाको संख्या एक करोड ४९ लाख ११ हजार २७ अर्थात् ५१।०२ प्रतिशत छ। त्यस्तै, पुरुषको संख्या एक करोड ४२ लाख ५३ हजार ५५१ अर्थात् ४८।९८ प्रतिशत छ। यसैगरी, अन्य लिङ्गीको संख्या दुई हजार ९२८ रहेको तथ्याङ्क कार्यालयले जनाएको छ। यो देशको जनसंख्याको ०।००१ प्रतिशत हो।

यसअघि २०६८ सालमा भएको जनगणना अनुसार, देशको जनसंख्या दुई करोड ६४ लाख ९४ हजार ५०४ रहेको थियो । तथ्याङ्क कार्यालयले गत कात्तिक २५ देखि मंसीर ९ गतेसम्म जनगणना गरेको थियो। यसको प्रारम्भिक नतीजा गत माघमा सार्वजनिक गरिएको थियो ।

तथ्याङ्क कार्यालयले हरेक १० वर्षमा राष्ट्रिय जनगणना गर्दै आएको छ। राष्ट्रिय जनगणना २०७८ का लागि सन्दर्भ दिन २०७८ मंसीर ९ गतेलाई राखिएको छ। जनगणना २०७८ अनुसार, वार्षिक जनसंख्या वृद्धिदर ०।९२ प्रतिशत छ। २०६८ सालको जनगणना अनुसार वार्षिक जनसंख्या वृद्धिदर १।३५ प्रतिशत थियो।

जनगणना प्रतिवेदन अनुसार, देशभर ६६ लाख ६६ हजार ९३७ परिवार छन्। जसमा आफ्नै घर भएका ८६ प्रतिशत अर्थात् ५६ लाख २८ हजार ५८६ परिवार छन् ।

त्यस्तै, १२।८ प्रतिशत परिवार भाडामा बस्दै आएका छन् । भाडा बस्ने परिवारको संख्या आठ लाख ५० हजार ५६२ छ ।

वृद्धिदरमा कमी

२०५८ सालको जनगणनामा नेपालको वार्षिक जनसङ्ख्या २।२५ रहेकोमा सो दर घटेर २०६८ मा १।३५ र २०७८ सालको जनगणनाका ०।९२ प्रतिशतमा झरेको जनगणना २०७८ को नतिजामा उल्लेख गरिएको छ । ७७ जिल्लामध्ये औसत जनसङ्ख्या वृद्धिदर भक्तपुरमा ३।३५ प्रतिशत रहेको छ भने सबैभन्दा कम रामेछापमा १।६७ प्रतिशत रहेको छ ।

एकल परिवार बढ्दो

राष्ट्रिय जनगणना २०७८ को नतिजाअनुसार नेपालमा कुल घरपरिवारको सङ्ख्या ६६ लाख ६६ हजार ९३७ रहेकोमा व्यक्तिगत परिवार ६६ लाख ६० हजार ८४१ र संस्थागत परिवार छ हजार ९६ रहेका छन् । प्रतिपरिवार अक्सर ४।३७ जना रहेकोमा २०६८ सालको जनगणनामा सो सङ्ख्या ४।८८ प्रतिशत रहेको थियो । अहिले प्रतिपरिवार हिमाली क्षेत्रमा ४।३३ जना, पहाडमा ३।९९ र तराईमा ४।७३ जना सदस्य रहेका छन् । परिवारको आकार रौतहट जिल्लामा सबैभन्दा बढी ५।९४ प्रतिशत तथा गोरखा र दोलखामा सबैभन्दा कम ३।४९ प्रतिशत रहेका छन् । नतिजाअनुसार जनघनत्व प्रतिवर्गकिलोमिटर १९८ जना रहेको छ । २०६८ सालको जनगणनामा प्रतिवर्गकिलोमिटर १८० थियो । सबैभन्दा धेरै जनघनत्व तराईमा प्रतिवर्गकिलोमिटर ४६० जना र सबैभन्दा कम हिमाली क्षेत्रमा ३४ जना रहेका छन् । सबैभन्दा बढी जनघनत्व काठमाडौँमा प्रतिवर्गकिलोमिटरमा पाँच हजार १६८ र सबैभन्दा कम मनाङमा तीन जना रहेको छ ।

बागमतीमा धेरै, कर्णालीमा थोरै

राष्ट्रिय जनगणना २०७८ को नतिजाअनुसार सातवटा प्रदेशमध्ये सबैभन्दा धेरै जनसङ्ख्या बागमती प्रदेशमा छ । बागमतीमा कुल जनसङ्ख्याको ६१।२ प्रतिशत र सबैभन्दा कम जनसङ्ख्या कर्णाली प्रदेशमा १६।९ प्रतिशत रहेको छ । त्यस्तै कोशीमा ४९।६, मधेशमा ६१।१, गण्डकीमा २४।७, लुम्बिनीमा ५१।२ र सुदूरपश्चिममा २६।९ प्रतिशत जनसङ्ख्या रहेको राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले सार्वजनिक गरेको विवरणमा उल्लेख गरिएको छ ।

विदेशमा २२ लाख

कुल १५ लाख ५५ हजार ९६१ परिवारबाट २१ लाख ९० हजार ५९२ जना विदेशमा रहेका छन् । उक्त सङ्ख्यामध्ये १७ लाख ९९ हजार ६७५ जना पुरुष र तीन लाख ९० हजार ९१७ जना महिला रहेका छन् । २०६८ सालको जनगणनाअनुसार १९ लाख २१ हजार ४९४ जना विदेशमा बसोबास गरेका थिए ।

आधाभन्दा बढी आधा जनसङ्ख्या आर्थिक रूपमा सक्रिय, ८३ लाखले गर्छन् आफ्नै काम

काठमाडौँ । देशको आधाभन्दा बढी जनसङ्ख्या आर्थिक रूपले सक्रिय पाइएको छ । अर्थात् जनसङ्ख्याको आधा हिस्सा कुनै न कुनै रूपमा आयआर्जनमा संलग्न छन् । राष्ट्रिय तथ्याङ्क कार्यालयले शुक्रबार सार्वजनिक गरेको राष्ट्रिय जनगणना २०७८ को पूर्ण नतिजाअनुसार देशभर एक करोड ५६ लाख ८९ हजार ७७७ व्यक्ति आर्थिक रूपमा सक्रिय रहेको पाइएको छ । यस हिसाबले कुल जनसङ्ख्याको ५३ दशमलव ७९ प्रतिशत आयआर्जनमा संलग्न देखिएको हो ।

राष्ट्रिय जनगणना २०७८ अनुसार मुलुकको कुल जनसङ्ख्या दुई करोड ९१ लाख ६४ हजार ५७८ रहेको छ, जसमध्ये पुरुष एक करोड ४२ लाख ५३ हजार ५५१ (४८ दशमलव ९८ प्रतिशत) र महिला एक करोड ४९ लाख ११ हजार २७ (५१ दशमलव ०२ प्रतिशत) छ ।

जनगणनामा जुनसुकै काम जति पनि अवधिका लागि गरेका वा काम खोजेका १० वर्ष वा सोभन्दा बढी उमेर समूहका व्यक्तिलाई मात्र आर्थिक रूपमा सक्रिय व्यक्तिअन्तर्गत राखिएको छ । यसअन्तर्गत दुई करोड ३९ लाख ५८ हजार ८६८ जना व्यक्ति पर्छन् । त्यसमध्ये ६५ दशमलव ५ प्रतिशत अर्थात् एक करोड ५६ लाख ८९ हजार ७७७ जना मात्रै आयआर्जनमा संलग्न देखिएको हो । बाँकी ८२ लाख ११ हजार १२ जना भने आर्थिक रूपले निष्क्रिय छन् अर्थात् उनीहरू आयआर्जनमा संलग्न छैनन् ।

जनगणनाले आयआर्जनमा संलग्न रहेका व्यक्तिलाई पनि ‘अक्सर आर्थिक रूपले सक्रिय’ र ‘आर्थिक रूपले निष्क्रिय’ भनेर छुट्याएको छ । कुनै पनि आर्थिक काम गरेको वा आर्थिक काम खोजेको समयको जोड छ महिना वा सोभन्दा बढी भएका व्यक्तिलाई अक्सर आर्थिक रूपमा सक्रिय समूहअन्तर्गत राखिएको छ । जनगणनाअनुसार यो समूहमा एक करोड १० लाख ३८ हजार ६०५ जना रहेका छन् । आर्थिक काम खोजेको वा गरेको समय जोड्दा छ महिनाभन्दा कम भएका व्यक्तिलाई अक्सर आर्थिक रूपले निष्क्रिय समूहमा राखिएको छ जसको सङ्ख्या ४६ लाख ५१ हजार ६७२ रहेको छ ।

अक्सर आर्थिक रूपले सक्रिय भएका व्यक्तिलाई पनि जनगणनामा काम नगरेकोभन्दा गरेको समय बढी भएकालाई अक्सर रोजगारअन्तर्गत राखेको छ, जसको सङ्ख्या एक करोड दुई लाख ७० हजार ४४७ छ । त्यस्तै काम गरेभन्दा नगरेको समय बढी भएकालाई अक्सर बेरोजगारअन्तर्गत राखिएको छ, जसको सङ्ख्या सात लाख ६७ हजार ६५८ रहेको छ ।

सबभन्दा धेरै कृषि क्षेत्रमा

नेपाल ‘स्तरीय पेसागत वर्गीकरण’अनुसार १० वर्ष वा सोभन्दा माथिका आर्थिक रूपले सक्रिय करिब एक करोड ४९ लाख ८३ हजार ३१० जनसङ्ख्यामध्ये आधा हिस्सा पेसागत रूपमा सबभन्दा धेरै कृषि, वन र माछापालन पेसामा संलग्न रहेको पाइएको छ । जनगणनाअनुसार ७५ लाख दुई हजार ३८५ जना यो पेसामा संलग्न छन्, जसमध्ये ४० लाख ४३ हजार ४३८ महिला र ३४ लाख ५८ हजार ९४७ पुरुष रहेका छन् ।

यसपछि सामान्य वा प्राथमिक पेसामा संलग्नको सङ्ख्या ३४ लाख ३८ हजार ९३१ रहेको छ । त्यसपछि क्रमैसँग शिल्पकला तथा कालिगढ र यससम्बन्धी व्यापार गर्ने कामदार, सेवा तथा वस्तु बिक्री गर्ने कामदार, व्यवस्थापकलगायत रहेका छन् ।

औद्योगिक क्षेत्रअनुसार कृषि, वन र पशुपालनमा संलग्नको सङ्ख्या सबभन्दा धेरै छ । यसको हिस्सा नेपालस्तरीय औद्योगिक क्षेत्र वर्गीकरणअनुसार ५७ दशमलव ३ प्रतिशत रहेको छ । यस वर्गीकरणअन्तर्गत पनि १० वर्ष वा सोभन्दा माथिका उमेरसमूहका एक करोड ४९ लाख ८३ हजार ३१० जनालाई आर्थिक रूपले सक्रिय मानिएको छ । कृषिपछि थोक एवं खुद्रा व्यापार, मोटरगाडी एवं मोटरसाइकल मर्मत व्यापारका कार्यमा संलग्नको सङ्ख्या धेरै छ । त्यसपछि भने क्रमशः निर्माण, औद्योगिक उत्पादन, यातायात तथा भण्डारण, सार्वजनिक प्रशासन तथा सुरक्षासम्बन्धी क्रियाकलापलगायतका क्षेत्रमा संलग्न छन् ।

८३ लाखले गर्छन् आफ्नै काम

आर्थिक रूपले सक्रिय व्यक्तिमध्ये ८२ लाख ९२ हजार ४५ जनाले आफ्नै काम गर्ने देखिएको हो । त्यसपछि ४२ लाख ९२ हजार ५७१ जनाले अरूको काम गर्ने पाइएको छ । यसबाहेक परिवारमा सघाउनेको मात्र सङ्ख्या २१ लाख ७५ हजार ३८० रहेको छ । देशभर रोजगारदाताको सङ्ख्या भने दुई लाख १२ हजार ३७० रहेको छ ।

आर्थिक कामको संस्थागत क्षेत्रअनुसार सबभन्दा धेरै घरायसी क्षेत्रमा संलग्न देखिन्छ । यसको सङ्ख्या ९२ लाख ६० हजार ४६२ छ । त्यसपछि गैरवित्तीय संस्थामा काम गर्नेको सङ्ख्या ४८ लाख ९६ हजार ६७३ रहेको छ । यसबाहेक सरकारी क्षेत्रमा काम गर्ने पाँच लाख ८५ हजार १६४, वित्तीय संस्थामा काम गर्ने एक लाख ६३ हजार ९४६ नाफा नकमाउने संस्थामा काम गर्नेको सङ्ख्या ६४ हजार ४०४ रहेको छ ।

काम नगर्नुको कारण

आर्थिक रूपले सक्रिय उमेर समूहमा भएर पनि काम नगर्नुको मुख्य कारण विद्यार्थी रहेको देखिन्छ । १० वर्ष वा सोभन्दा माथिको उमेरको भएर पनि आर्थिक रूपले निष्क्रिय ८९ लाख ७५ हजार ५५८ जनामध्ये ४६ दशमलव ९ प्रतिशत अर्थात् ४२ लाख छ हजार ३१६ जना विद्यार्थी छन् । त्यसपछि १९ लाख ६७ हजार ४८६ जना घरधन्दामा छन् । नौ लाख ८५ हजार ७२१ जना वृद्ध अवस्थाका कारण काम गर्न सक्ने अवस्थामा छैनन् भने छ लाख ७३ हजार २६७ जना पारिवारिक हेरचाहमा बस्नु परेको छ । यसबाहेक अशक्त, पेन्सन, सामाजिक कार्य, स्वयंसेवामा संलग्न भएकाले काम गर्न नसकेको जनाएका छन् ।

राष्ट्र बैंकले सार्वजनिक ग-यो २०८० सालका लागि विदाको सूची (सूची सहित)

काठमाडौँ । नयाँ वर्ष आउनै लाग्दा नेपाल राष्ट्र बैंकले २०८० सालका लागि सार्वजनिक विदाको सूची सार्वजनिक गरेको छ । आगामी वर्ष बैंकमा ३५ शीर्षकमा विदा हुने राष्ट्र बैंकले बिहीबार प्रकाशित सूचनामा उल्लेख छ । सूचनामा नयाँ वर्षदेखि चैत अन्तिममा हुने घोडेजात्रासम्मको विदा समेटिएको छ ।

बैंक बिदाको सूचीमा नयाँ वर्षदेखि मोहम्मद जयन्ती (नेपाली मुस्लिम धर्मावलम्बीहरुका लागि)सम्म कुल ४४ दिन परेका छन् । यसमा विभिन्न अवसर तथा पर्वका अवसरमा क्षेत्रगत हिसाबले दिइने बिदा पनि समावेश छन् ।

२०८० सालको दशैँमा नौ दिन घटस्थापना र बाँकी फूलपातीदेखि द्वादशीसम्म बिदा दिइएको छ । यसैगरी २०८० सालको तिहारमा पाँच दिन बिदा दिइएको छ । तिहारमा लक्ष्मी पूजादेखि बिदा दिइएको छ ।

राष्ट्र बैंकले बिदाका किसिमलाई ‘क’ र ‘ख’ गरी दुई वर्गमा विभाजन गरेको छ । जसअनुसार ‘क’ पूरा दिनको बिदा र ‘ख’ आधार दिनको बिदा रहेका छन् । वर्षभरिको शनिबारको विदालाई ‘क’मा राखिएको छ भने शुक्रबारको आधा दिनको विदालाई ‘ख’मा राखिएको छ ।

नेपाल सरकारले सार्वजनिक विदाको घोषणा गरेमा नगद भुक्तानी, ईसीसी, राष्ट्र ऋण व्यवस्थापन तथा आरटीजीएसलगायतका अत्यावश्यक बैंकिङ सेवा न्यूनतम कर्मचारीको उपस्थितिमा बिहान १० बजेदेखि अपराह्न १ः३० बजेसम्म प्रवाह हुने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ ।

राष्ट्र बैंकले २०८० वैशाख १ गतेदेखि कात्तिक १५ गतेसम्म तथा २०८० माघ १६ गतेदेखि चैत मसान्तसम्म बिहान १० बजदेखि अपराह्न ५ बजेसम्म बैंकहरुको कार्यालय समय रहने तोकेको छ । २०८० कात्तिक १६ गतेदेखि माघ १५ गतेसम्म बिहान १० बजदेखि अपराह्न ४ बजेसम्म कार्यालय समय हुनेछ । प्रत्येक शुक्रबार बिहान १० बजेदेखि अपराह्न १ः३० बजेसम्म कार्यालय समय हुनेछ ।

राष्ट्र बैंकले २०८० वैशाख १ गतेदेखि कात्तिक १५ गतेसम्म तथा २०८० माघ १६ गतेदेखि चैत मसान्तसम्म बिहान १० बजदेखि अपराह्न ४ बजेसम्म बैंकिङ समय रहने तोकेको छ । २०८० कात्तिक १६ गतेदेखि माघ १५ गतेसम्म बिहान १० बजदेखि अपराह्न ३ बजेसम्म बैंकिङसमय हुनेछ । प्रत्येक शुक्रबार बिहान १० बजेदेखि अपराह्न १२ः३० बजेसम्म बैंकिङ समय हुनेछ ।

प्रदेश सरकारले आआफ्नो प्रदेशमा घोषणा गरेका बढीमा वर्षको ६ दिनसम्मको सार्वजनिक विदामा सम्बन्धित प्रदेशमा रहेका कार्यालयमा सार्वजनिक विदा हुने राष्ट्र बैंकले जनाएको छ । प्रदेश सरकारले आफ्नो प्रदेशभर लागू हुने गरी छ दिनभन्दा बढी सार्वजनिक विदा घोषणा गरेमा र काठमाडांै उपत्यकाका तीन जिल्लाको हकमा गृह मन्त्रालयले निर्णय गरेबमोजिम हुने पनि राष्ट्र बैंकले स्पष्ट पारेको छ ।

राष्ट्र बैंकका अनुसार वैशाखमा तीन दिन, जेठमा एक दिन, भदौमा तीन दिन, असोजमा पाँच दिन, कात्तिकमा १० दिन, मसिरमा ती दिन, पुसमा चार दिन, माघमा दुई दिन, फागुनमा चार दिन र बाँकी दिन चैतमा बिदा हुनेछ । नगद भुक्तानी, ईसीसी, राष्ट्र ऋण व्यवस्थापन तथा आरटिजीएस लगायतका अत्यावश्यक बैंकिङ सेवा न्यूनतम कर्मचारीको उपस्थितीमा खुला हुने छ । कतिपय विदा सरकारले घोषणा गरेपछि तत्कालिन समयमा नै निर्धाण गरिने छ ।

सार्वजनिक विदाको दिन पनि नगद भुक्तानी, ईसीसी, राष्ट्र ऋण व्यवस्थापन तथा आरटिजीएस लगायतका अत्यावश्यक बैंकिङ सेवा न्यूनतम कर्मचारीको उपस्थितीमा बिहान १० देखी १ः३० बजेसम्म खुल्ने छ ।

ओरालै लागेर बन्द भयो यो साताको सेयर बजार, नेप्से १९ सयको विन्दुमा

काठमाडौँ । ओरालै लागेर यो साताको सेयर बजार बन्द भएको छ । अन्तिम दिन बिहीबार सेयर बजारमापक नेप्से परिसूचक १८ दशमलव १५ अंकले ओरालो लागेर एक हजार ९१५ दशमलव १४ को विन्दुमा पुगेर रोकिएको छ । सेन्सेटिभ इण्डेक्स पनि दुई दशमलव ९० अंकले ओरालो लागेर ३६१ दशमलव शून्य एक को विन्दुमा पुगेर रोकिएको छ । समग्रमा अन्तिम दिनको नेप्से शून्य दशमलव ९४ प्रतिशतले ओरालो लागेको छ भने सेन्सेटिभ इण्डेक्स पनि शून्य दशमलव ८० प्रतिशतले ओरालो लागेको छ ।

चार दिन कारोबार भएको यो साता दोस्रो दिन बाहेक बाँकी दिनमा ओरालै लागेको थियो । दोस्रो दिन २२ अंकले उकालो लागेको थियो भने बाँकी तीन दिनमा ४० अंकले बजार ओरालो लागेको थियो ।

बुधबार नेप्से १५ दशमलव ७६ अंकले ओरालो लागेर एक हजार ९३३ दशमलव २९ को विन्दुमा पुगेर रोकिएको थियो । सेन्सेटिभ इण्डेक्स पनि दुई दशमलव ३० अंकले ओरालो लागेर ३६३ दशमलव ९१ को विन्दुमा पुगेर रोकिएको थियो । समग्रमा चौंथो दिनको नेप्से शून्य दशमलव ८१ प्रतिशतले ओरालो लागेको थियो भने सेन्सेटिभ इण्डेक्स पनि शून्य दशमलव ६३ प्रतिशतले ओरालो लागेको थियो ।

बिहीबार दिनभर २५९ कम्पनीहरुको ४३ लाख ४० हजार २७० कित्ता सेयर २९ हजार ६८५ पटक खरिदबिक्री हुँदा एक अर्ब ४१ करोड ३१ लाख ७१ हजार ८०२ रुपियाँ बराबरको सेयर कारोबार भएको छ । जुन अघिल्लो दिनको तुलनामा आठ करोड रुपियाँले बढी हो ।

बुधबार दिनभर २६६ कम्पनीहरुको ३७ लाख ७७ हजार चार सय कित्ता सेयर ३० हजार ४८५ पटक खरिदबिक्री हुँदा एक अर्ब ३३ करोड ३७ लाख १९ हजार ९२९ रुपियाँ बराबरको सेयर कारोबार भएको थियो ।

बिहीबार २१ करोड ७४ लाख ६४ हजार ८६८ रुपियाँ बराबरको सेयर खरिदबिक्री भएर एनआइसी एसिया बैंक शीर्ष स्थानमा पुगेको छ । सिद्घार्थ बैंकको आठ करोड ३५ लाख ७१ हजार ९३३ रुपियाँ, हिमालय डिष्टीलरीको चार करोड ४५ लाख ६३ हजार ४७७ रुपियाँ, नबिल बैंकको तीन करोड ८४ लाख ६९ हजार २३८ रुपियाँ र शिवम सिमेन्टको तीन करोड ७१ लाख ३९ हजार ६३२ रुपियाँ बराबरको सेयर कारोबार भएको छ ।

अन्तिम दिन कारोबारमा आएका १३ उपसमूह नै ओरालो लागेका छन् । व्यापार उपसमूह सर्वाधिक तीन दशमलव शून्य पाँच प्रतिशतले ओरालो लागेको अन्तिम दिन लघुवित्त एक दशमलव ६७ प्रतिशत, जलविद्युत समूह एक दशमलव ४१ प्रतिशत, होटल तथा पर्यटन समूह एक दशमलव ३७ प्रतिशत र वित्त समूह एक दशमलव २९ प्रतिशतले ओरालो लागेको छ ।

लघुवित्त संस्थाको खुद मुनाफामा उल्लेखनिय -हास, पुँजीकोषको स्थिति सन्तोषजनक

काठमाडौँ । लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको खुद मुनाफामा ¥हास आएको छ । चालु आर्थिक वर्षको पुस मसान्तमा अघिल्लो आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैयमासको तुलनामा थोक कर्जा प्रदायक लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको खुद मुनाफामा ¥हास आएको छ । २०७९ पुस मसान्तसम्ममा उक्त लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको ब्याज आम्दानी तीन अर्ब ३९ करोड रुपियाँ र ब्याज खर्च एक अर्ब ९१ करोड रहेको छ । समीक्षा अवधिमा यस्ता लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुले ७९ करोड खुद मुनाफा गरेका छन् जुन अघिल्लो आर्थिक वर्षको प्रथम त्रयमासको तुलनामा ४.२० प्रतिशतले कम हो ।

समीक्षा अवधिमा अघिल्लो आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमासको तुलनामा खुद्रा कर्जा प्रदायक लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको खुद मुनाफामा पनि उल्लेखनिय -हास आएको छ । उक्त लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको २०७८ पुस मसान्तमा खुद मुनाफा पाँच अर्ब ८९ करोड रहेकोमा ५८.९० प्रतिशतले -हास भई २०७९ पुस मसान्तमा खुद मुनाफा दुई अर्ब ४२ करोड पुगेको छ ।

समीक्षा अवधिमा उक्त लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको ब्याज आम्दानी २७ अर्ब ३३ करोड र ब्याज खर्च १६ अर्ब पाँच करोड रहेको छ । यस अवधिमा सञ्चालित ६० खुद्रा कर्जा प्रदायक लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरु मध्ये आठ वटा लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरु खुद नोक्सानीमा रहेको देखिएको छ ।

पुँजीकोष सन्तोषजनक

लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको पँुजीकोषको स्थिति समग्रमा सन्तोषजनक देखिएको छ । चालु आर्थिक वर्षको पुस मसान्तमा समग्रमा लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको जोखिम भारित सम्पत्तिको अनुपातमा प्राथमिक पुँजी र पुँजीकोष क्रमशः १२.२३ प्रतिशत र १३.४५ प्रतिशत रहेको छ । समीक्षा अवधिमा लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको चुक्ता पुँजी २.२३ प्रतिशतले र जोखिम भारित सम्पत्ति १.०७ प्रतिशतले बढेको छ । अघिल्लो आर्थिक वर्षको सोही अवधिमा लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको चुक्ता पुँजी र जोखिम भारित सम्पत्ति क्रमशः १६.५७ प्रतिशत र १५.६० प्रतिशतले बढेको थियो ।

इजाजतपत्रप्राप्त “घ” वर्गका लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुलाई जारी गरिएको निर्देशन– २०७८ को निर्देशन नं. १ अनुसार लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुले आफ्नो जोखिम भारित सम्पत्तिको आधारमा न्युनतम प्राथमिक पुँजी र पुँजीकोष क्रमशः चार प्रतिशत र आठ प्रतिशत कायम गर्नु पर्ने वैधानिक प्रावधान रहेको छ ।

सापटी रकम बढ्यो

वित्तीय स्रोत संकलन थोक कर्जा प्रदायक लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको सापटी रकममा सामान्य बृद्वि भएको छ । यस्ता लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको प्रमुख वित्तीय स्रोत पुँजी र सापटी रहेको छ । समिक्षा अवधिमा थोक लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूले ५० अर्ब वित्तीय स्रोत संकलन गरेका छन् जुन २०७९ असार मसान्तको तुलनामा ५.५७ प्रतिशतले बढेको देखिएको छ । आर्थिक वर्ष २०७८÷७९ को दोस्रो त्रैमासिक अवधिमा वित्तीय स्रोत संकलनमा १०.४९ प्रतिशतले बृद्वि भएको थियो । लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुले प्राथमिक पुँजीको बढीमा ३० गुणासम्म वित्तीय स्रोत परिचालन गर्नसक्ने व्यवस्था रहेको छ ।

चालु आर्थिक वर्षको पुस मसान्तसम्ममा वित्तीय स्रोत संकलन अघिल्लो त्रैमासको प्राथमिक पँुजीको ५.४१ गुणा रहेको छ ।

बचत-निक्षेप संकलन बढ्यो

खुद्रा कर्जा प्रदायक लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुले बचत-निक्षेप संकलन रकम बढाएका छन् भने उक्त संस्थाहरुले लिने सापटी रकममा संकुचन आएको छ । २०७९ पुस छ मसान्तसम्ममा लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूले बचत-निक्षेप संकलन एक खर्ब ६६ अर्ब ९३ करोड रुपियाँ र सापटी एक खर्ब ७७ अर्ब २६ करोड रुपियाँ गरी जम्मा तीन खर्ब ४४ अर्ब १९ करोड रुपियाँ वित्तीय स्रोत संकलन गरेका छन् । उक्त बचत-निक्षेप संकलन र सापटी रकम अघिल्लो आर्थिक वर्ष २०७८-७९ को दोस्रो त्रैमासमा क्रमशः ११.९९ र १४.३८ प्रतिशतले बढेकोमा यस आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रयमासमा बचत-निक्षेप संकलन ४.९७ प्रतिशतले बढेको छ भने सापटी रकम ४.८१ प्रतिशतले घटेको छ ।

समिक्षा अवधिमा खुद्रा कर्जा प्रदायक लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको वित्तीय स्रोत संकलन अघिल्लो त्रैमासको प्राथमिक पूँजीको ६.८४ गुणासम्म पुगेको छ । प्राथमिक पुँजीको बढीमा ३० गुणासम्म वित्तीय स्रोत परिचालन गर्नसक्ने व्यवस्था रहेको छ ।

लगानी बढी

लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूको लगानीमा बृद्वि भएको छ । २०७९ पुस मसान्तमा लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूको कुल लगानी नौ अर्ब ३७ करोड रुपियाँ पुगेको छ जुन २०७९ असार मसान्तको तुलनामा ५३.७२ प्रतिशतले बढी हो । अघिल्लो आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रयमासमा कुल लगानी ३२.६१ प्रतिशतले घटेको थियो । लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूले मुद्दती निक्षेपमा २०७९ पुस मसान्तसम्म सात अर्ब ६१ करोड रुपियाँ राखेका छन् जुन रकम २०७९ असार मसान्तको तुलनामा ७०.८४ प्रतिशतले बढी हो । अघिल्लो आर्थिक वर्षको सोही अवधिमा मुद्दती निक्षेपमा राखेको रकम ३८.०१ प्रतिशतले घटेको थियो । लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरूले समीक्षा अवधिमा मुद्दती निक्षेपमा गरेको लगानीमा उल्लेखनीय बृद्वि भएको देखिन्छ ।

जोखिम भारित सम्पत्ति र कुल सम्पत्ति २०७९ पुस मसान्तमा लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको कुल सम्पत्ति र जोखिम भारित सम्पत्ति दुबै बढेको छ । उक्त अवधिमा लघुवित्त वित्तीय संस्थाहरुको कुल सम्पत्ति पाँच खर्ब ११ अर्ब आठ करोड पुगेको छ । यो २०७९ असार मसान्तको तुलनामा ०.६२ प्रतिशतले बढी हो । अघिल्लो आर्थिक वर्षको सोही अवधिमा कुल सम्पत्ति १२.२९ प्रतिशतले बढेको थियो । २०७९ पुस मसान्तमा कुल जोखिम भारित सम्पत्ति कुल सम्पतिको ९४.४१ प्रतिशत रहेको छ जुन २०७९ असार मसान्तमा ९३.९९ प्रतिशत रहेको थियो ।

अभिकर्ताकै विश्वासमा ग्राहक आकर्षित हुन्छन् र बीमाको व्यापार बढ्छ

काठमाडौँ । बीमा अभिकर्ता समग्र बीमा व्यवसायको मेरुदण्ड भएको भन्दै सरोकारवालाहरुले बीमा बजारको दिगो बृद्धिको पहिलो शर्त भनेको व्यावसायिक अभिकर्ता भएको बताएका छन् ।

राष्ट्रिय बीमा संस्थानले राजधानीमा आयोजना गरेको ‘जीवन बीमा अभिकर्ता पुनर्ताजगी तालिम तथा अन्तरक्रिया कार्यक्रम’ का सहभागीहरुले विश्वमै जीवन बीमा व्यवसाय अभिकर्ता बिना सम्भव नै नहुने भन्दै अभिकर्ता व्यापारिक केन्द्र वा डिलर भएकाले बीमालेख वितरणको भरपर्दो माध्यम भएको बताएका हुन् । यस माध्यमलाई नियामक निकाय वा बीमा प्राधिकरणले सुव्यवस्ति बनाइदिँदा अझ बढी बजार विस्तारमा सहजता छाउने उनीहरुको भनाई थियो ।

कार्यक्रममा ‘जीवन बीमा र व्यवसायिक सफलता’ विषयमा प्रस्तुति गर्दै प्राइम लाइफका पूर्वसीइओ मनोजकुमार भट्टराईले बीमा कम्पनीका तर्फबाट अभिकर्ता नै ग्राहकसँग पहिलो साक्षत्कार गर्ने पहिलो अन्डरराइटर भएको बताउनुभयो ।

कम्पनीको अभिकर्ताप्रति परम विश्वास हुने भन्दै उहाँले भन्नुभयो – ‘ग्राहक आफैं कम्पनीमा नगन्य मात्रामा आउँछन् तर अभिकर्ताहरूले उनीहरूको विश्वासमा ग्राहक तान्छन् । अभिकर्ताकै विश्वासमा ग्राहक आकर्षित हुन्छन् र बीमाको व्यापार बढ्छ । यसकारण अभिकर्ता बीमा व्यवसायका मेरुदण्ड हुन् ।’

संस्थानका प्रशासक कविप्रसाद पाठकले व्यवसायलाई कसरी स्वस्थ ढंगले अगाडि बढाउने भन्नेमा अभिकर्ताको भूमिकाको चर्चा गर्दै अभिकर्ता पेसालाई व्यावसायिक बनाउँदै उनीहरूको जीवनस्तरमा सकारात्मक परिवर्तन गर्ने र कम्पनीको व्यवसाय समेत प्रवद्र्धन गर्दै लैजाने नीतिअनुरुप कम्पनीले यसप्रकारको कार्यक्रम आयोजना गर्दै आएको बताउनुभयो ।

अभिकर्ताहरुको मनोबल उच्च बनाई थप उत्प्रेरित र जवाफदेहि बनाउने, कर्मचारी र अभिकर्ताहरुबीच पारस्परिक सहयोग र सहकार्यको कार्यमूलक वातावरण निर्माण गरी बीमा व्यवसायको विकास र विस्तार गर्ने उद्देश्यले कार्यक्रम आयोजना गरिएको उहाँले बताउनुभयो ।

कम्पनीका शाखा तथा बजार व्यवस्थापन विभागमा प्रमुख दिपा अधिकारीले बीमा क्षेत्रको विद्यमान अवस्था र संस्थानको विद्यमान अवस्थाका बारेमा प्रस्तुति गर्नुभएको थियो ।

संस्थानका वरिष्ठ अभिकर्ता हरिसरण शिवाकोटीले अहिले बजारलाई आवश्यक भइरहेको दक्ष अभिकर्ताको उत्पादन गर्नु आजको आवश्यकता भएको भन्दै यसमा नेपाल सरकार, बीमा प्राधिकरण, बीमा कम्पनी, बिमित तथा अभिकर्ता सबैले ध्यान दिनु पर्ने बेला आएको बताउनुभयो ।

अभिकर्ताले गर्ने बजारीकरणले घर–घरबाटै बीमा गराउने बीमित बढाउदै बीमाको पहुँच समेत बृद्धि गर्ने भन्दै उहाँले बजारको माग अनुसार नयाँ जीवन बीमा योजनाहरुको पहिचान गरी ल्याउनका लागि व्यवस्थापनको ध्यानाकर्षण गराउनुभएको थियो ।

संस्थानमा निरन्तर कार्यरत उत्कृष्ट अभिकर्ताहरुको सहभागीता रहेको कार्यक्रममा अभिकर्ताहरुको व्यवसायिक विकास, बजार अवस्था, समस्या तथा समाधानका उपायबारेमा पनि छलफल भएको थियो ।

संस्थानको निर्धारित लक्ष्य प्राप्त गर्ने सिलसिलामा आइपरेका बाधा अवरोध तथा समस्याका साथै सबै पक्ष बीचको बुझाइमा एकरुपता कायम गर्दै विद्यमान समस्या र अप्ठेराहरुको समाधानका उपायहरु पहिल्याउने विषयमा पनि सो अवसरमा छलफल भएको थियो ।

जीवन बीमा गर्ने अभिकर्ताको सेवा, शर्त र सुविधा सम्बन्धी पनि सो अवसरमा छलफल भएको थियो । कार्यक्रममा संस्थानका सहायक प्रशासक कृष्ण कुमार श्रेष्ठ, नायब महाप्रबन्धक महेश रिमाल, एजेन्सी विभाग प्रमुख चुडाराज अधिकारी, अभिकर्तासंघका प्रतिनिधि तथा संस्थानका विभिन्न विभागीय प्रमुख तथा कर्मचारीहरुको समेत करीब ८० जनाको उपस्थिती रहेको थियो ।