वीरेन्द्रराज पाण्डे
नेपाल सरकारका योजना तथा कार्यक्रमहरूको सफल कार्यान्वयनका लागि उत्पादन एवं सेवा मुलक उद्योगहरुको नेतृत्वदायी संस्था नेपाल उद्योग परिसंघले सरकार तथा सरोकार निकायहरुसँग निरन्तर सहकार्य, समन्वय गर्दै आइरहेको छ । परिसंघले समग्र अर्थतन्त्रलाई केन्द्रमा राखेर सोही अनुरुप सरकार एवं नियामक निकायहरुलाई नीतिगत सुझाव दिदै आएको छ भने आफ्ना गतिविधिहरु पनि सोही दिशामा केन्द्रित गर्दै आएको छ ।
यसै क्रममा परिसंघले वार्षिक बजेट निर्माणका क्रममा नेपाल सरकारलाई वस्तुनिष्ठ सुझावहरु प्रदान गर्दै आएको छ । सरकारले परिसंघका सुझावहरुलाई गम्भीर रुपमा मनन् गर्दै बजेट वक्तव्यमा समेट्दै पनि आएको छ । परिसंघका नीतिगत सुझावहरु बजेटमा समेट्नुभएकोमा नेपाल सरकार, सम्पूर्ण तालुक मन्त्रालयप्रति हामी आभारी छौं ।
समग्र अर्थतन्त्रको विकासका लागि सरकारले ल्याएको वार्षिक बजेट कार्यान्वयन अपरिहार्य छ । सोही अनुरुप बजेट कार्यान्वयनलाई प्रभावकारी बनाई देशको आर्थिक विकासमा रचनात्मक भूमिका निर्वाह गर्ने उद्देश्यका साथ परिसंघले ‘सीएनआई बजेट वाच’ पहल सञ्चालनमा ल्याएको हो । विगत चार आर्थिक वर्षदेखि यस पहललाई हामीले निरन्तरता दिदै आईरहेका छौं ।
बजेटमा निजी क्षेत्रका सुझावहरु समेटिने, बजेट राम्रा आउने तर कार्यान्वयन कमजोर रहने गरेको अनुभव हामी सबैले गर्दै आएका छौं । सोही अनुभवले नै बजेटको सफल कार्यान्वयनका लागि निजी क्षेत्रकोतर्फबाट समेत रचनात्मक भूमिका खेल्नुपर्ने आवश्यकतासहित नेपाल उद्योग परिसंघले बजेटमा गरिएको व्यवस्था कार्यान्वयनका लागि स्पष्ट खाका सहित बजेट वाच पहल सुरु गरेको अवगत गराउन चाहन्छु ।
बजेटको सफल कार्यान्वयनबाट नै पूँजीगत खर्च बढ्ने, बजेटले निर्दिष्ट गरेको लक्ष्य हासिल हुने, नीतिगत सुधार हुँदै समग्र अर्थतन्त्रको विस्तार हुने हुँदा बजेटको सफल कार्यान्वयन अति आवश्यक छ । बजेटको सफल कार्यान्वयनबाट नै अर्थतन्त्र विस्तार हुने हुँदा यो पहल आवश्यक थियो र छ भन्नेमा हामी स्पष्ट पनि छौं ।
बजेट वाचको मुख्य उद्देश्य भनेको नै सरकार, निजी क्षेत्र, विज्ञलगायत सम्पूर्ण सरोकारवालाहरुबीच सघन अन्तरक्रियामार्फत सरकारको वार्षिक बजेट कार्यान्वयनमा देखिएका अवरोधहरुको पहिचान र तिनको समाधानका लागि रचनात्मक योगदान पु¥याउनु हो । विगत वर्षहरुका अनुभवले यो पहल सार्थक बन्दै गईरहेको अनुभव हामीले गरेका छौं ।
गत आर्थिक वर्षको बजेटमा निजी क्षेत्रसँग सम्बन्धित ६३ वटा बुँदा पहिचान गरी कार्यान्वयन गर्ने निकाय एवं सफल कार्यान्वयनका लागि गर्नुपर्ने विषय समेत राखेर सुझाव तयार पारेका थियौं । ६३ वटा बुँदामध्ये १६ वटा बुँदा अर्थात २५.४ प्रतिशत पूर्ण कार्यान्वयनमा आएको पाइएको छ । ३० वटा अर्थात ४७. ६ प्रतिशत बुँदा आंशिक कार्यान्वयन भएको र १७ वटा अर्थात २७ प्रतिशत बुँदामा कुनै प्रगती नभएको तथ्यांक छ । यसले के स्पष्ट देखाएको छ भने बजेट कार्यान्वयनका लागि नेपाल सरकार, मन्त्रालयहरु कठोर बन्नै पर्नेछ ।
गत आर्थिक वर्षको बजेट कार्यान्वयनको अवस्थाका विषयमा केही बेरमा नेपाल आर्थिक पत्रकार समाज (सेजन) बाट प्रस्तुतीकरण हुनेछ ।
परिसंघले अघिल्ला वर्षझैं यसपटक पनि बजेटमा भएका निजी क्षेत्र र आर्थिक समृद्धिसँग सम्बन्धित विभिन्न ७४ वटा बुँदाहरुको प्रभावकारी कार्यान्वयनका लागि चालिनुपर्ने कदमहरुको अध्ययन गर्दै सम्बन्धित निकायहरुको भूमिका, आवश्यक कानूनी सुधार, कुन निकायले के गर्नुपर्छ भन्ने विषय समेत स्पष्ट रुपमा खुलाई बजेट वाचको दस्तावेज तयार गरेका छौं ।
७४ वटा बुँदालाई विभिन्न ७ वटा क्षेत्रमा वर्गिकरण गरी क्षेत्रगत विषयमा छुट्टा छुट्टै संवाद आयोजना गर्नेछौं । यसले चालु आर्थिक वर्ष २०८२÷८३ को बजेटले निर्दिष्ट गरेका लक्ष्यहरू हासिल गर्न सघाउ पुग्ने विश्वास लिएको छु ।
आर्थिक विकासको नेतृत्व निजीक्षेत्रमार्फत हुने गरी सरकारले व्यवसायिक अनुकूलताका नीतिहरु अग्रगामी सोचका साथ अबलम्बन गर्नुपर्ने हाम्रो विश्वास हो । यसका लागि कानुनी तथा नीतिगत सुधारहरु अनिवार्य शर्त हुन् । यसलाई उच्च प्राथमिकतामा राखेर गर्नुपर्ने आवश्यक कानुनी तथा नीतिगत सुधारहरुका सवालमा सरकारलाई सहयोग पुर्याउने उद्देश्यले परिसंघले अध्ययन–अनुसन्धानमा पर्याप्त समय दिएर विभिन्न कानुनी सुधारका दस्तावेजहरु तयार पारि प्रकाशन समेत गरेको विदितै छ । ती सुझावहरुलाई सरकारले अध्यादेशमार्फत गरेका कानुनी सुधारहरुमा समेत समेट्नुले नीतिगत सुधारमा सरकार दृढ छ भन्ने सन्देश दिएको हामीले महसुस गरेका छौं ।
सरकारले समृद्ध नेपाल सुखी नेपालीको अवधारणालाई अगाडि बढाउदै आएको छ । मुलुक हाम्रै पालमा समृद्ध होस् भन्ने आम नेपालीको चाहना रहेको छ । यसका लागि हामीले हाम्रो स्रोत साधनको उच्चतम उपयोग, स्वदेशी एवं विदेशी लगानी आकर्षित गर्दै दीगो आर्थिक विकासमा केन्द्रित हुनुपर्ने आवश्यकता छ । सोही सोचका साथ परिसंघले आगामी एक दशकमा देशको हालको ४४ अर्ब अमेरिकी डलरको अर्थतन्त्रलाई कम्तिमा एक सय अर्ब डलरको पुर्याउन आफूलाई समर्पित गर्ने लक्ष्य राखेको छ । यसका लागि दोहोरो अंकको आर्थिक वृद्धिको लक्ष्यका साथ कानुनी एवं नीतिगत चुस्तता अनिवार्य छ ।
‘सय अर्ब डलरको अर्थतन्त्र र दोहोरो अंकको आर्थिक वृद्धि’ हाम्रा लागि नयाँ सोच नहुन सक्छ । यो महत्वाकांक्षा परिसंघ स्वयंले आफ्नो स्थापनाकालदेखि नै सरकारलाई प्रदान गर्दै आइरहेको छ । तर यसलाई अब केवल चर्चाको विषयमा सीमित नगरेर परिणाममुखी बनाउन ठोस कार्ययोजनाका अगाडि बढ्न आवश्यक छ । यसका लागि उद्योगीहरुको संस्था नेपाल उद्योग परिसंघ जुनसुकै हिसाबले अगाडि बढ्न प्रतिबद्ध छ ।
सरकारले बजेटको प्रभावकारी कार्यान्वयनका लागि मन्त्रालयगत नियमित रिपोर्टिङ प्रणालीलाई कार्यान्वयनमा ल्याएर त्यसलाई चुस्त बनाउँदै लगेको छ । यी सकारात्मक नतिजाहरुलाई हामीले बजेट वाच पहल र यसअन्तर्गत परिसंघले नेपाल आर्थिक पत्रकार समाज (सेजन) सँगको सहकार्यमा त्रैमासिक रुपमा तयार पार्ने बजेट कार्यान्वयन प्रतिवेदनले सरकारलाई प्रदान गरेका रचनात्मक पृष्ठपोषणको समेत उपलब्धीका रुपमा लिएका छौं । चालु वर्षको बजेट कार्यान्वयनमा अझ उल्लेख्य सुधार भइ सुस्त अर्थतन्त्रमा इन्धन भर्ने र ‘सय अर्ब डलरको अर्थतन्त्र’ को लक्ष्य प्राप्तिका लागि बलियो प्रस्थान विन्दु बन्ने विश्वास लिएको छु ।
बजेट कार्यान्वयनका लागि निजी क्षेत्रकोतर्फबाट जे जस्तो सहकार्य, समन्वय गर्नुपर्छ नेपाल उद्योग परिसंघसँग पूर्ण रुपमा तयार रहेको समेत अवगत गराउन चाहन्छु । बजेटको सफल कार्यान्वयनको सबैभन्दा ठूलो हात विषयगत मन्त्रालयहरुको हो । त्यसैले पनि विषयगत मन्त्रालयका श्रीमान् सचिवज्यूहरुसँग चालु आर्थिक वर्षको बजेटको प्रभावकारी कार्यान्वयनका लागि परिसंघ नजिकबाट समन्वय, सहकार्य गर्न चाहेको पनि अवगत गराउन चाहन्छु ।
हामीले आज चालु आर्थिक वर्षको बजेट वाचको पहिलो र विशेष कार्यक्रम संचालन गरेका छौं । आगामी केही महिना निरन्तर यस्तो कार्यक्रम सञ्चालन गर्नेछौं र सम्बन्धित विषयमा सम्बन्धित मन्त्रालयका श्रीमान् सचिवज्यू, सहसचिवज्यूहरु, विभागिय प्रमुखज्यूहरुसहित विषयविज्ञहरुलाई आमन्त्रण गरी बजेट कार्यान्वयनका विषयमा गहन रुपमा छलफल गर्नेछौं । आगामी दिनमा गरिने कार्यक्रममा श्रीमान् सचिवज्यूहरु, सहसचिवज्यूहरुको सहभागिता एवं मार्गदर्शन हुने विश्वास लिएको छु । बजेट वाच पहलमा परिसंघसँग सहकार्य गर्ने नेपाल आर्थिक पत्रकार समाज (सेजन) लाई हार्दिक धन्यवाद व्यक्त गर्दछु ।
अन्त्यमा, पुनः एक पटक श्रीमान् मुख्यसचिवज्यूसहित श्रीमान् सचिवज्युहरुसहित सबै उच्च सरकारी अधिकारी, उद्योगी व्यवसायी, पत्रकार सबै अतिथिज्यूहरुलाई यो महत्वपूर्ण कार्यक्रममा हार्दिक स्वागत गर्दछु । धन्यवाद ।
(नेपाल उद्योग परिसंघका अध्यक्ष पाण्डेले सीएनआई बजेट वाचमा व्यक्त गर्नुभएको स्वागत मन्तव्यमा आधारित)
.jpeg)
